Διαφορά στην ένταση και τη στρατηγική

Στους κλασικούς αγώνες ορεινού τρεξίματος (και κατά ένα μεγάλο ποσοστό στα ultra trail όπως οι αγώνες 50 ή 100 μιλίων), η έμφαση από τον αθλητή δίνεται στη διατήρηση ενός - αργού έστω - ρυθμού τρεξίματος καθ' όλη τη διάρκεια, ακόμη και στις μέτριες αναβάσεις ή κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οι αθλητές καταβάλλουν συνεχώς προσπάθεια να διατηρούν ένα ρυθμό, συχνά βασιζόμενοι σε τακτικές όπως ο έλεγχος της αναπνοής, των καρδιακών παλμών, η σωστή λήψη υγρών και τροφής σε προκαθορισμένα διαστήματα, και η σταθερή διαχείριση της ενέργειας.

Ωστόσο, στους αγώνες υπερβολικά μεγάλων αποστάσεων (200+ Κm), η διαχείριση της κόπωσης, του ύπνου και των διαθέσιμων αποθεμάτων ενέργειας παίζει τον πιο καθοριστικό ρόλο. Σχεδόν όλοι οι αθλητές, εκτός από μια μικρή ελίτ των πρώτων 5-10 δρομέων, αναγκάζονται φυσιολογικά να καταφύγουν σε μεγάλα διαστήματα πεζοπορίας για να διατηρήσουν τη βιωσιμότητα της προσπάθειάς τους. Οι στρατηγικές αυτές περιλαμβάνουν διαλείμματα ύπνου (που συνήθως κρατούν και ώρες), γρήγορη αλλά σταθερή πεζοπορία σε δύσκολα εδάφη και ανάβαση απότομων πλαγιών, ενώ το συνεχές τρέξιμο γίνεται όλο και πιο σπάνιο, ακόμη και από την αρχή του αγώνα για τη συντριπτική πλειοψηφία. Για πολλούς αθλητές, η τακτική επιβίωσης γίνεται καθοριστικός παράγοντας επιτυχίας.

Το «fast hiking» σε συνθήκες αγώνα

Το "fast hiking" είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ταχεία διάσχιση ορεινών διαδρομών με γρήγορο βάδισμα, συχνά σε συνδυασμό με ελαφρύ εξοπλισμό και τεχνικές επιβίωσης που θυμίζουν περισσότερο ορειβατικές αποστολές παρά τρέξιμο. Σε αγώνες όπως το Tor des Geants, πολλοί αθλητές περνούν την πλειονότητα του χρόνου τους στον αγώνα πεζοπορώντας, ενώ ο ρυθμός τρεξίματος περιορίζεται σε κατηφόρες ή ευκολότερα τμήματα της διαδρομής, και αυτό στα πρώτα κομμάτια του αγώνα για τους περισσότερους.

Η φυσιολογία του σώματος σε αυτές τις συνθήκες αναδεικνύει τη διαφορά. Το τρέξιμο στις πολύ μεγάλες αποστάσεις απαιτεί τη συνεχή ενεργοποίηση διαφορετικών μυϊκών ομάδων και τον πιο σύνθετο έλεγχο της κίνησης. Αντίθετα, η πεζοπορία ενεργοποιεί λιγότερο τις ανώτερες αρθρώσεις, επιτρέποντας στο σώμα να διατηρήσει ενέργεια για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η ενέργεια και η εγρήγορση (που την “σκοτώνει” η αϋπνία) κάνουν το "fast hiking" πιο έξυπνο σαν τακτική και βιώσιμο για πολλούς αθλητές σε διαδρομές που ξεπερνούν κατά πολύ τα κλασσικά 100 μίλια.

Καιρικές συνθήκες

Οι καιρικές συνθήκες στους αγώνες υπερβολικά μεγάλων αποστάσεων είναι σαφώς πιο απρόβλεπτες και ακραίες από ό,τι στους μικρότερους αγώνες. Αυτό αυξάνει την πολυπλοκότητα του αγώνα, απαιτώντας μεγαλύτερη προσοχή στον εξοπλισμό, τη στρατηγική και τη φυσική αντοχή. Έτσι, οι αθλητές συχνά αναγκάζονται να προσαρμόσουν τη στρατηγική τους και να βασιστούν περισσότερο στο fast hiking και τη διαχείριση της προσπάθειας, παρά στο καθαρό τρέξιμο. Τα μεγάλα διαστήματα κακοκαιρίας που είναι συχνά μιας και οι αθλητές περνούν από πολλά εκτεθειμένα στον καιρό και σε πολύ ψηλά υψόμετρα σημεία σημαίνουν ότι οι αθλητές πρέπει να κινούνται πιο αργά και να διαχειρίζονται καλύτερα την ενέργεια τους, αφού η διαχείριση της θερμοκρασίας του σώματος, η προστασία από την υγρασία και η κατάλληλη ένδυση είναι πολύ σημαντικά πλέον. Οι πολλές νύχτες στο βουνό συμβάλουν επίσης στα πιο πάνω, αφού ο καιρός τη νύχτα είναι συνήθως πιο δυσμενής στα βουνά.

Η διαχωριστική γραμμή: Πού τελειώνει το τρέξιμο και αρχίζει το fast hiking;

Ο καθορισμός ενός σαφούς ορίου ανάμεσα στο ορεινό τρέξιμο και το fast hiking σε τέτοιες διοργανώσεις είναι δύσκολος, καθώς η εμπειρία κάθε αθλητή διαφέρει. Ωστόσο, μερικά κριτήρια ίσως μπορούν να βοηθήσουν στη διαφοροποίηση:

Το ποσοστό χρόνου σε τρέξιμο έναντι πεζοπορίας: Σε αγώνες όπως το UTMB (170Κ), πολλοί αθλητές τρέχουν το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής. Στους πολύ μεγαλύτερους αγώνες, όμως, ακόμη και οι πρώτοι τείνουν να περνούν περισσότερες ώρες πεζοπορώντας.

Η στρατηγική ύπνου και ανάπαυσης: Στους υπερβολικά μεγάλους αγώνες, τα διαλείμματα για ύπνο είναι κοινά και απαραίτητα, ενώ στους μικρότερους αγώνες η συνεχής κίνηση αποτελεί τον κανόνα.

Η διαχείριση εξοπλισμού: Στο fast hiking, οι αθλητές συχνά κουβαλούν ελαφρύ εξοπλισμό για πολυήμερες διαδρομές και καταστάσεις επιβίωσης, ενώ στο τρέξιμο, ο εξοπλισμός είναι σχεδιασμένος για ταχύτητα και ελαχιστοποίηση βάρους.

Μια νέα κατηγορία αθλήματος αντοχής στο βουνό;

Η αυξανόμενη δημοτικότητα αυτών των εξαιρετικά μεγάλων αγώνων (οι οποίοι βέβαια πιστεύουμε θα είναι πάντα ένα πολύ μικρό ποσοστό σε σχέση με τους αγώνες και τις συμμετοχές του κλασσικού ορεινού τραξίματος) θέτει το ερώτημα εάν θα πρέπει να θεωρούνται αγώνες ορεινού τρεξίματος ή αν ανήκουν σε μια νέα, εντελώς καινούργια, κατηγορία. To “Fast Hiking Ultra Races” ή ακόμα καλύτερα μια νέα κατηγορία που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε “Μountain Εndurance Ultra Races” ίσως να περιγράφει καλύτερα τη φύση και την πρόκληση αυτών των διοργανώσεων, καθώς τα όρια τους ξεπερνούν κατά πολύ τα πλαίσια του παραδοσιακού ορεινού τρεξίματος και εισέρχονται σε πολυήμερες αποστολές φυσικής και πνευματικής αντοχής, με εντελώς άλλες απαιτήσεις φυσιολογίας και διαχείρισης (σωματικής και ψυχολογικής) από τους αθλητές.

Αν και οι αγώνες υπερβολικά μεγάλων αποστάσεων όπως το Tor des Geants ή το Cocodona 250 miles παραμένουν στην κατηγορία του ορεινού τρεξίματος, είναι προφανές ότι για την πλειοψηφία των αθλητών πρόκειται περισσότερο για μια συνδυαστική εμπειρία τρεξίματος (λίγο) και fast hiking (κατά πλειοψηφία). Η προσπάθεια και η στρατηγική που απαιτούνται, όπως η διαχείριση της ενέργειας, ο ύπνος και η επιβίωση στα βουνά, ξεπερνούν τα παραδοσιακά όρια του αθλήματος. Προφανώς παρακολουθούμε τη γέννηση μιας νέας κατηγορίας αντοχής που συνδυάζει το τρέξιμο, την πεζοπορία και τις ορειβατικές δεξιότητες, μια μορφή αθλητικής εξερεύνησης όπου τα όρια είναι συνεχώς υπό διαπραγμάτευση.

Δημήτρης Τρουπής